BRWYDRAU AC ARFAU: I’R GAD

Lle bychan yw hen bentref glofaol Cwmaman, ond mae’n fan sydd wedi meithrin cryn dalent. Ymhlith yr enwogion mae’r band roc Stereophonics ac Alun Lewis (1915-1944), sy’n cael ei gydnabod yn un o feirdd gorau Prydain yn ystod yr Ail Ryfel Byd. Ganwyd Lewis yn nyddiau du'r Rhyfel Byd Cyntaf. Fe'i magwyd yng nghanol cythrwfl cymdeithasol ac economaidd y 1920au a'r 1930au, ac ysgrifennai am helyntion y byd a welodd yn ei ieuenctid, ynghyd â’r rhyfel. Ewch i weld y plac ar fur ei gartref yn blentyn, neu i eglwys St. Joseph sy’n ymddangos yn ei gerdd, The Mountain Over Aberdare. Gerllaw’r eglwys, ar safle pwll glo Shepard, mae Llwybr Cerfluniau Coetir Cwmaman. Fan hyn mae cyfres o gerfluniau pren godidog yn coffáu’r modd y cyfrannodd y diwydiant glo at fywyd y cymoedd.